بررسی چندمعنایی واژه «روح» در ترجمه های قرآن کریم

واژگان چندمعنایی به دلیل دشواری و اهمّیت در گزینش معنی، می­تواند به عنوان یکی از ملاک­های بررسی قوّت و ضعف یک ترجمه لحاظ ­شود. همانگونه که این دسته ازکلمات در تفسیر آیات مرتبط با خود، برداشت های مختلفی را پدید آورده­ ، وجود آن­ها در ترجمه­های قرآنی نیز احتمال شکل­گیری ترجمه­های یکسان را کاهش داده است. نوشتار حاضر که به طور مشخّص، واژه «روح» را از میان واژگان چندمعنایی برگزیده است، ضمن واکاوی معنای صحیح این کلمه با هیأت­های متفاوت و در سیاق­های گوناگون، به تحلیل و بررسی بیش از 40 مورد از ترجمه­های فارسی قرآن در خصوص این کلمه پرداخته و از رهگذر دیدگاه­های مفسران و اهل لغت، عیارسنجی مهارت ترجمه­های قرآن در حوزه مورد بحث را وجهه همّت خود ساخته است. حاصل تحقیق نشان می­دهد هنگامی­که کلمه روح به صورت مطلق و به همراه ملائکه به کار برده می­شود، منظور همان موجود مستقلی است که در روایات ائمه اهل بیت (ع) شناسانده شده است و برتر از جبرئیل می­باشد و زمانی­که به صورت ترکیب با یک اسم یا ضمیر و در حالت موصوف یا مضاف به کار رفته است، مفهوم مشکّکی است که هرچند، عالی­ترین درجه آن را خداوند در مخلوقی جداگانه که مصداق اکمل و اتمّ روح است، قرار داده؛ امّا می­تواند مصادیق پایین­تری را نیز داشته باشد.